వంతెనకు మరమ్మతులు ఐనట్టేనా?
--------------------------------------------
ప్రతీ దానికో ఎక్పైరీ డేట్ ఉంటుంది. ఆ డేట్ దాటాక దాని విలువ దాదాపు సున్నా. కానీ మనుషులు సాధారణంగా ఒక విషయానికి ఎక్పైరీ డేట్ ఉంటుందని నమ్మరు. శాశ్వతత్వాన్ని ప్రతీ దానికీ ఆపాదించుకుని సంతోష పడుతుంటారు. కానీ ఏదో ఒక రోజు ఎక్పైరీ డేట్ వచ్చేసిందని తెలుసుకున్నపుడు భయంకరమైన స్తబ్దతకు గురౌతారు. లో బోల్షివిక్ విప్లవంతో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా మొదలైన కమ్యూనిష్టు ఉద్యమం 1980 వ దశకం వచ్చేసరికి పతనావస్థకి చేరుకుంది. ఈ ఉద్యమం మీద ఆశలు పెట్టుకున్న వారందరూ ఒక్కసారిగా హతాశులయ్యారు. రియాక్టివ్ థింకింగ్ నుండి ప్రోయాక్టివ్ థింకింగ్ వైపు తననూ, తన పార్టీ శ్రేణులనూ మరలించటానికని కవిత్వాన్ని ఆయుధంగా చేసుకుని భవిష్యత్తుకో భరోసాను కల్పించే ప్రయత్నం చేస్తారు కవి హెచ్చార్కే.
ఇపుడున్న అసంబద్ధత కన్నా తక్కువ అసంబద్ధత కలిగిన సమాజాన్ని నిర్మించగలమా అనే ప్రశ్న మానవుడి ఆలోచనలో నిరంతరం కొనసాగుతూనే ఉంటుంది. గత చరిత్ర నుండి ప్రస్తుతాన్ని వేరుపరిచి చూసుకున్నంత మాత్రాననే మానవుడు అభివృద్ధి చెందలేదు. గతాన్నంతా కాదని ప్రస్తుతాన్ని నిర్మించే వ్యవస్థల్ని కనుగొని భవిష్యత్తును ఊహించి అందుకు తగిన విధంగా నేటిని మలచుకోవటం అనేది మానవాభివృద్ధిలో ప్రధాన అంశం. ఎప్పటికప్పుడు మనిషి తప్పొప్పులను బేరీజు చేసుకోక పోతే ఒక చోట మాత్రమే ఆగిపోయే ప్రమాదం ఏర్పడుతుంది. నిన్నటి చరిత్ర నేటిని, నేటి చరిత్ర రేపటినీ ప్రభావితం చేస్తుంటుంది కాబట్టి, గడిచిపోయిన నిన్నని మార్చనేలేము కాబట్టి, నేటి చరిత్రలోని లోపాల్ని గుర్తించి, బాగుచేసుకొనకపోతే రేపనే భవిష్యత్తే ప్రశ్నార్థకం అవుతుంది. నేటి చరిత్ర ఒక మనిషిది కాదు, ఒక సమాజానిదీ కాదు. యావత్ ప్రపంచానిది. వర్తమాన పరిస్థితులు కొన్ని రకాల భావాల్ని సిద్ధాంతాల్ని సృష్టింకుకుంటాయి. చరిత్రకు అవే ఆధారం. ఆ సిద్ధాంతాలెప్పటికీ ఒకదానికొకటి విబేధించుకుంటూ చరిత్రను నడిపిస్తాయి. పారిశ్రామిక విప్లవం తరువాత ప్రపంచం ముందుకు ప్రధానంగా రెండు సిద్ధాంతాలు బాహా బాహీగా తలపడ్డాయి . ఒకటి పెట్టుబడీదారి సిద్ధాంతం అయితే రెండోది కమ్యూనిజం. ఇరవైయవ శతాబ్దపు చరిత్రంతా ఈ రెండు సిద్ధాంతాల మధ్య పోరాట చరిత్రే. ఐతే ఒక సమాజానికి ఏ సిద్ధాంతం సరిగ్గా సరిపోతుంది అని అడిగితే చెప్పటం కష్టం. సిద్ధాంత కర్తలు వారి అనుచర గణం తమ సిద్ధాంతమే గొప్పదని నమ్మకం కలిగివుండటంలో ఆశ్చర్యం ఏమీ ఉండథుగానీ, ఆ నమ్మకం ఇతరుల మీద బలవంతంగా రుద్ది రారాజులం కావాలనుకోవటం అందుకు ఎంతటి ఊచకోతకయినా తెగించటం ఆశ్చర్యమే కాక మానవ ప్రవృత్తి మీద అపనమ్మకాని కలుగజేస్తుంది. 'మానవత్వం' అనే భావన కేవలం ఒక భావననే అనిపించేలా ఉంటుంది. వాస్తవానికి అతీతంగా సిద్ధాంత చట్రం జీవితపు ప్రతి అంశం మీద పోత పోయాలని చూస్తుంది. అయితే ఏదైనా ఒక సిద్ధాంతం యొక్క ఏలుబడి ప్రాయాక్టీవ్ థింకర్స్ చేతిలో కాక అతివాద ఛాందసవాద శక్తుల చేతుల్లో ఉండటం ప్రతీ గొప్ప సిద్ధాంతం విషయంలో మనకు చరిత్రలో కనిపిస్తుంది. అందువల్ల ఒక సిద్ధాంతం పతనానికి దాని ప్రత్యర్థి సిద్ధాంతపు గొప్పతనమే కారణం అనుకోవటానికి లేదు. ఈ సిద్ధాంతపు ఆలోచనల్లోనో, ఆచరణల్లోనో అంతర్లీనంగా వ్యాపించిన ఛాందసత్వం తద్వారా కనిపించకుండా దాగుండి పోయే లోపాలు కూడా కారణం అయ్యుండొచ్చు . అలా తను నమ్మిన సిద్ధాంతపు పతనాన్ని చూసి ఒక ప్రాయాక్టీవ్ థింకర్ లా ఆత్మ పరిశీలన చేసుకుంటూ ఇంకా మునుముందుకు పోయే ప్రయత్నం చేస్తాడు కవి హెచ్చార్కే.
కమ్యూనిజం సోషలిజం ఈ రెండు పదాలూ ఒకదినికి మరొకటి ఉపయోగించబడుతుంటాయి. సోషలిష్టు సమాజం సాధించాకే కమ్యూనిష్టు సమాజమన్నది సాధించబడుతుందని నిఖార్సయిన కమ్యూనిష్టులు చెబుతుంటారు. సోషలిస్టు సమాజంలో ప్రభుత్వం ఉంటుంది. దాని జోక్యంతోటే సమాజంలో అంతరాలు తొలగించబడతాయి. ఒకసారి ఇది సాధించిన తరువాత ప్రభుత్వం అవసరం లేని స్వయంచాలిత సమాజం ఏర్పడటమే కమ్యూనిజం. అయితే ఈ భావనను కొనసాగించటానికి ఒక రాజకీయ శక్తిగా ఏర్పడినదే కమ్యూనిష్టు పార్టీ. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో ఇంపీరియల్ రష్యాలో జరిగిన బోల్షివిక్ విష్లవంతో మొదలైన కమ్యూనిష్టు పార్టీ సమాజానికి ఒక కొత్త సిద్ధాంతాన్ని అందించింది. రష్యన్ సమాజంలో అప్పటిదాకా శ్రామికులయిన వారు రాజ్యాధికారాన్ని చేజిక్కించుకున్నారు. ఎప్పటికీ జరగదేమో అనుకున్న ఒక అద్భుతమే జరిగిందక్కడ. ఇది ప్రపంచ దృష్టిని ఆకర్షించింది. ఈ విప్లవం ఇచ్చిన స్పూర్తి ఒక దేశానికో ప్రాంతానికో పరిమితం కాకుండా ఒక అంతర్జాతీయ ఉద్యమంలా పరిణమించింది. ప్రపంచ వ్యాప్త మేధావులను ఆకర్షించింది. సొంత దేశాల్లో చిన్న పార్టీగా ఉన్నప్పటికీ తాము ఒక అంతర్జాతీయ ఉద్యమంలో పాలు పంచుకుంటున్నామనే తృప్తి, కొత్త సమాజాన్ని చూడబోతున్నామనే ఆకాంక్ష ఎందరినో ఈ ఉద్యమం వైపు ఆకర్షితులను చేసింది. ఎన్నో దేశాలల్లో కమ్యూనిస్ట్ పార్టీలు ఏర్పడ్డాయి. ఇలా గత శతాబ్దపు రెండవ దశకంలో మొదలై, మధ్య దశకాలకు చేరేసరికి కమ్యూనిజం రష్యా కేంద్రంగా తూ ర్పు యూరోప్ దేశాల్లోనే కాక లాటిన్ అమెరికా ఆసియా దేశాల్లోకి కూడా విస్తరించి౦ది. ఈ దేశాలను అన్నింటినీ రెండో ప్రపంచం గా గుర్తించారు. అమెరికా కేంద్రంగా ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వాలు కొనసాగే యురోపియన్ దేశాలు మొదటి ప్రపంచ దేశాలుగా వెలిశాయి. ఒక దశలో, మొదటి ప్రపంచ దేశాల పనంతా అభివృద్ధి చెందుతున్న మూడవ ప్రపంచ దేశాలను , రెండవ ప్రపంచం బారిన పడకుండా చూసుకోవటమే. అంటే రష్యా ఆధిపత్యం ఈ దేశాల మీద పడకుండా అమెరికా జాగ్రత్త పడుతూ వచ్చింది. యూరోపు తూ ర్పు పడమర అని రెండుగా చీలిపోయింది. తూ ర్పు యూరోపు లో రష్యా ఆధిపత్య౦, పశ్చిమ యూరోపులో అమెరికా ఆధిపత్యం. ఈ రెండు సైద్ధాంతిక విరుద్ధ దేశాల నడుమ కోల్డ్ వార్ నడిచింది. ఆ సమయంలోనే ఫ్రాన్సు ఇటలీ ఇండియా వంటి దేశాల్లోకూడా కమ్యూనిష్టు పార్టీ బలాన్ని పుంజుకుంది. ప్రతీ చోటా సమ సమాజ స్థాపన మీద ఒక నమ్మకాన్ని కలిగించింది. 1970 సంవత్సరం చివరికల్లా 16 దేశాల్లో కమ్యూనిష్టు ప్రభుత్వాలు ఏర్పడగా, దాదాపు 36 దేశాలు కనీసం ఒక్కసారయినా కమ్యూనిష్టు ప్రభుత్వ పాలనను చవిచూశాయి. ఇలా డెబ్భై సంవత్సరాల వైభవ చరిత్ర ఒక్కసారిగా 80వ దశకంలో కూలటం మొదలయ్యింది. ఆ సందర్భంలో సమ సమాజ స్థాపన జరుగుతుందని ఆశ పడే కవిగా హెచ్చార్కే ఒక్కసారిగా ఉలిక్కిపడి గాభరాపడిపోయి, తిరిగి ధైర్యం తెచ్చుకుని, సమ సమాజ స్థాపన వైపు పయనం కొనసాగిద్దామని పిలుపునిచ్చే కవితనే ఇది.
హ౦తకులెవరో తెలుసుకదా
శవ పరీక్షలెందుకు
అనుకున్న తీరం అందకపోయినా
కొత్త దుఃఖన్నాయితే కనుక్కున్నాం కదా
ఇంకా ఇక్కడేందుకు, పదండి
ఈ వ్యవస్థలు కుప్పకూలిపోవటానికి కారణాలు ఏవయినా, కమ్యూనిష్టు ఎకానమీ మార్కెట్ ఎకానమీలతో పోటీపడలేక చతికిలపడటమూ, స్వేచ్ఛా స్వాతంత్ర్యాలు లేని సమాజాల్ని ప్రజలు ఈసడించుకోవటమూ, రాజకీయాల్లో ప్రజాస్వామిక జవాబుదారీతనం లేకపోవటమూ వంటి ప్రధాన కారణాలు అప్పటి రష్యా అధ్యక్షుడు మిఖాయిల్ గోర్బచేవ్ ను గ్లాస్నోస్త్, పెరస్త్రోయికా వంటి పాలసీ సంస్కరణలను పురిగొల్పేలా చేసింది. ఇవి ప్రధానంగా ఆర్ధిక సరళీకరణలు. కానీ వీటిలో పొలిటికల్ ఫ్రీడ౦ కూడా అంతర్భాగమే. వీటిని గోర్బచెవ్ సోషలిస్ట్ సమాజాన్ని అంతం చేయటానికి కాకుండా వాటి ఫలితాలు ఇంకా మెరుగ్గా ఉండాలనే ఉద్దేశం తో చేసాడు అంటారు. కానీ ఈ విషయాన్ని కవి ఒప్పుకోడు. గోర్బచెవ్ వాటికన్ సిటీకి వెళ్లి క్రైస్తవ మతాన్ని కౌగిలించుకోవటాన్ని సున్నితంగా సూచించటం ద్వారా సిద్ధాంతాన్ని భ్రస్టు పట్టించేవాడు లోపలే ఉన్నాడనే విషయాన్ని చెబుతాడు. చైనా మీద సడలిన నమ్మకాన్ని కూడా వ్యక్త పరుస్తాడు. చైనా కూడా ఇదే దశకంలో ఆర్ధిక సంస్కరణలను తెచ్చినా, రష్యాలాగా పొలిటికల్ ఫ్రీడంను అది కల్పించలేదు. రాజకీయ అసంతృప్త వాదులను నిర్ధాక్షిణ్యంగా అణచివేసింది. జూన్ 1989 లో తీనెన్మెన్ స్క్వేర్ దగ్గర శాంతి యుత ప్రజాస్వామిక ప్రదర్శనను జరుపుతున్న స్టూడెంట్స్ మీదకి సైన్యాన్ని, యుద్ధ ట్యాంకర్లతో సహా ఉసి గొలిపింది డెంగ్ జియాపింగ్ ప్రభుత్వం. ఫలితంగా వేల మంది విద్యార్థులు మృతి చెందారు. ఈ ఘటన జరగటానికి గోర్బచేవ్ గ్లాస్నోస్త్ కి ప్రత్యక్ష సంబంధం లేకపోయినా, ఇది ప్రజాస్వామ్యం వైపు ప్రజలు మొగ్గు చూపే స్థితి అనుకోవచ్చు. అయినా చైనా ప్రభుత్వం సైనిక బలంతో ఉద్యమాన్ని అణచి వేసింది. కమ్యూనిష్టు చైనా ప్రభుత్వం ఈ విషయంలో ఆధిపత్యాన్ని సాధించినా నైతికంగా పతనమైందన్న విషయాన్ని కవి తెలియజేస్తాడు. ఫెంగ్ లీ జీ అనే ఆస్ట్రో ఫిజిసిస్ట్ ఈ ప్రజాస్వామిక ఉద్యమంలో ప్రధాన భూమిక నిర్వహించాడు. అదే సమయంలో గోర్బచేవ్, రష్యా ఆధీనంలోని తూ ర్పు ఐరోపా దేశాల సరిహద్దు భద్రతా దళాల్ని విరమింపజేశాడు. హంగరీ (బుడాపెస్ట్), బెర్లిన్ లలో కమ్యూనిష్టు ప్రభుత్వాలు కూలడంతో కమ్యూనిష్టు, కాపిటలిష్ట్ దేశాల మధ్యగల ఐరన్ కర్టెన్ కూలినట్టయింది. వెస్ట్ బెర్లిన్ కీ ఈస్ట్ జర్మనీకి మధ్యగల ఐరన్ కర్టెన్, బెర్లిన్ వాల్ (Berlin Wall) కూడా కూలింది. రొమేనియాలో సీసెస్కూ పాలన అంతం అవటంతో, కమ్యూనిష్టు పాలనకూడా అంతమయింది. ఆ తరువాత సీసెస్కూ దంపతులకు మరణ శిక్ష అమలు జరగటం కూడా జరిగిపోయింది. ఇలా ఆ దశకంలో ఒకదాని తరువాత మరొకటిగా కమ్యూనిష్టు ప్రభుత్వాలు కూలటం, ఆ సిద్ధాంతం మీద నమ్మకం ఉన్న కవికి కాస్త ఇబ్బంది కలిగించే అంశమే.
తీనెన్మన్ స్క్వేర్ లో
యవ్వనం గ్లాస్నోస్తయిపోయింది
మాసియాంగు దేశంలోనూ
సొంత చెట్టు ఫాంగ్ లిజీ నే పూచింది
క్రెమ్లిన్ గంట వాటికన్ లో మోగింది
బెర్లిన్ లో కూలిపోవలసిందే కూలిపోయింది
మిగిలిపోయిన చెకుముకి రాళ్ళు మూట కట్టండి
మనమెందుకిక్కడ, పదండి
బుడాపెస్టులో జెండాలు చింపి
ఎవడో మనల్ని వెక్కిరించాడని
శ్రీమతి సీసేస్కూ చెప్పులు
ఎవడో మనపై విసిరేశాడని
ఎందుకలా దిగులు పడటం
వాడి పండక్కి మౌన ప్రేక్షకులమై
ఎందుకిలా ను౦చోవటం, పదండి
అందుకే కవిత రెండో భాగంలో కమ్యూనిష్టు ఉద్యమం సాధించిన ఘనతల్ని ఏకరువు పెట్టి తనకూ తన తోటి కమ్యూనిష్టులకూ కాస్త ధైర్య వచనాలు చెప్పే భారాన్ని నెత్తిన వేసుకుంటాడు కవి. మనం గెలిచేదాకా ఆగడానికి వీల్లేని పోరాటాలం, పదండి అని పిలుపునిస్తాడు. కవిత చివరిలో జరిపే ఆత్మావలోకనం ఈ కవితకు కవి లోతైన దూరాలోచనకు అద్దం పడుతుంది. "వేసుకున్న చిక్కుముడులు ఇప్పుడే విడవు" అనటం ద్వారా ప్రత్యర్థి భావజాలం మీద కోపం కన్నా సొంత సిద్ధాంతం లో దాని ఆచరణలో జరిగిన లోపాల్ని సరి చూసుకునే ప్రయత్నం కవి చేస్తాడు . కొత్త ఆలోచనలు కొత్త పద్దతులు కొత్త గొంతుకలు వొచ్చి చేరవలసిన అంశాన్ని ఎక్సపైరీ డేట్ ముగిసిన వంతెనగా వర్ణించటం లో కవి ప్రాయాక్టీవ్ థింకింగ్ బయట పడుతుంది. జరిగిన నష్టాన్ని ఒక వంతెనగా చూడటం అంటేనే..ఇంకా అక్కడినుండి ముందుకు కదల౦డని చెప్పటమే కదా. అందునా పాత కాలపు ఎక్సపీరీ డేట్ ముగిసిన వంతెన. ఇక ఎవ్వరికైనా ఎం పని? ముందుకు సాగటమే మిగిలింది.
సెకండ్ ఫ్రంట్
..................
చీకటి ముట్టడిస్తోంది
కంపాస్ పగిలిపోయింది
గడుసు దయ్యాల దిగంబరనృత్యానికి
మరోసారి అసురసంధ్య సిద్ధమవుతోంది
పిల్లాపాపా ఉన్నవాళ్ళం
బేఫికరుగా విశ్రమించలేం, పదండి
ఇది నిప్పులు నిర్మించే చోటు కాదు
ఇక్కడ అగ్గిపెట్టెలు మంచుగడ్డలౌతాయి
ఇది జీవితం చిగురించే తోట కాదు
పావురాళ్ళకు విషం కోరలు మొలుస్తుంటాయి
హంతకులెవరో తెలుసు కదా
శవ పరీక్షలెందుకు
అనుకున్న తీరం అందకపోయినా
కొత్త దుఃఖాన్నయితే కనుక్కున్నాం కదా
ఇంకా ఇక్కడెందుకు, పదండి
తీనెన్మన్ స్క్వేర్ లో
యవ్వనం గ్లాస్నోస్తయిపోయింది
మాసియాంగు దేశంలోనూ
సొంత చెట్టు ఫాంగ్ లిజీ నే పూచింది
క్రెమ్లిన్ గంట వాటికన్ లో మోగింది
బెర్లిన్ లో కూలిపోవలసిందే కూలిపోయింది
మిగిలిపోయిన చెకుముకి రాళ్ళు మూట కట్టండి
మనమెందుకిక్కడ, పదండి
బుడాపెస్టులో జెండాలు చింపి
ఎవడో మనల్ని వెక్కిరించాడని
శ్రీమతి సీసేస్కూ చెప్పులు
ఎవడో మనపై విసిరేశాడని
ఎందుకలా దిగులు పడటం
వాడి పండక్కి మౌన ప్రేక్షకులమై
ఎందుకిలా ను౦చోవటం, పదండి
మనం గోడలు పడగొట్టేవాళ్ళమే గానీ
జనాన్ని విడగొట్టే వాళ్ళ౦ కాదు
మనం చెప్పులు కుట్టే వాళ్ళ౦ కావచ్చు
జనం నెత్తిన మొట్టే వాళ్ళ౦ కాదు
బెల్ విలీ కొండల్లో ప్రాణాలొడ్డిన వాళ్ళం
పోటిమ్కిన్ నావను నడిపించిన వాళ్ళం
ప్రపంచాన్ని ఊపేసిన పదిరోజులం
వరదలెత్తిన టాటూ నదికి
వంతెనగా మారిన వాళ్ళం
మనం.......గెలిచేదాక
ఆగడానికి వీల్లేని పోరాటాలం, పదండి
వేసుకున్న చిక్కుముడులు
ఇప్పుడిప్పుడే విడవు
దారాలు తెంపి పోగులు పెట్టకండి
నడవడం ఎలాగో నడుస్తూనే నేర్చుకుందాం
మంచి మజిలీ చేరాకే అలసట తీర్చుకుందాం
మనసు చెదరనివ్వకండి
చెమట ఆరనివ్వకండి, పదండి
ఎవరికీ అర్థంకాని ఎవరూ ఆక్షేపించని
సంకేతాల ఇనుపకమ్మలు లెక్కబెడుతూ కూర్చోకండి
ఆ మలుపు తిరిగాక సంగతేమిటని
వాదిస్తూ నిలవకండి, అసలిక్కడ ఆగకండి
ఇది వంతెన
ఎక్స్పైరీ డేట్ ముగిసిన వంతెన
వంతెన మీద సైనికులెవరూ
కుడి ఎడమల కవాతులు తొక్కరు
పడుతూ లేస్తూనే పదండి ముందుకు
కమ్యూనిష్టు సిద్ధాంతమూ, కమ్యూనిష్టు పార్టీ ఒకటేనా కాదా అనే మీమాంస కమ్యూనిష్టు పార్టీ మెంబరులలో ఉంటుందో ఉండదోగానీ, కారల్ మార్క్స్ ని చదివిన వారికీ, ఇరవైయవ శతాబ్దపు కమ్యూనిష్టు పార్టీ చరిత్ర చూసినవారికీ ఈ అనుమానం ఎప్పటికీ ఉండిపోతుంది అనుకుంటాను. కాలం చెల్లిన ఎక్పైరీ డేట్ ముగిసిన వంతెన మీదనే కవాతులు వినిపిస్తున్నా..సుత్తీ కొడవలీ తీసుకుని వంతెనకు మరమ్మత్తులు చేసేవారు వస్తారనే నమ్మకం హెచ్చార్కే గారికి ఉంటుందనే అనుకుంటాను. ప్రొయాక్టివ్ థింకర్ కనుక కొత్త వంతెన నిర్మిద్దాం రండో రండని గొంతు సవరించుకుంటారని ఆశిస్తాను, సగటు కారల్ మార్క్స్ అభిమానిగా..
27/4/16
(కవిత్వ సందర్భం 16)
--------------------------------------------
ప్రతీ దానికో ఎక్పైరీ డేట్ ఉంటుంది. ఆ డేట్ దాటాక దాని విలువ దాదాపు సున్నా. కానీ మనుషులు సాధారణంగా ఒక విషయానికి ఎక్పైరీ డేట్ ఉంటుందని నమ్మరు. శాశ్వతత్వాన్ని ప్రతీ దానికీ ఆపాదించుకుని సంతోష పడుతుంటారు. కానీ ఏదో ఒక రోజు ఎక్పైరీ డేట్ వచ్చేసిందని తెలుసుకున్నపుడు భయంకరమైన స్తబ్దతకు గురౌతారు. లో బోల్షివిక్ విప్లవంతో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా మొదలైన కమ్యూనిష్టు ఉద్యమం 1980 వ దశకం వచ్చేసరికి పతనావస్థకి చేరుకుంది. ఈ ఉద్యమం మీద ఆశలు పెట్టుకున్న వారందరూ ఒక్కసారిగా హతాశులయ్యారు. రియాక్టివ్ థింకింగ్ నుండి ప్రోయాక్టివ్ థింకింగ్ వైపు తననూ, తన పార్టీ శ్రేణులనూ మరలించటానికని కవిత్వాన్ని ఆయుధంగా చేసుకుని భవిష్యత్తుకో భరోసాను కల్పించే ప్రయత్నం చేస్తారు కవి హెచ్చార్కే.
ఇపుడున్న అసంబద్ధత కన్నా తక్కువ అసంబద్ధత కలిగిన సమాజాన్ని నిర్మించగలమా అనే ప్రశ్న మానవుడి ఆలోచనలో నిరంతరం కొనసాగుతూనే ఉంటుంది. గత చరిత్ర నుండి ప్రస్తుతాన్ని వేరుపరిచి చూసుకున్నంత మాత్రాననే మానవుడు అభివృద్ధి చెందలేదు. గతాన్నంతా కాదని ప్రస్తుతాన్ని నిర్మించే వ్యవస్థల్ని కనుగొని భవిష్యత్తును ఊహించి అందుకు తగిన విధంగా నేటిని మలచుకోవటం అనేది మానవాభివృద్ధిలో ప్రధాన అంశం. ఎప్పటికప్పుడు మనిషి తప్పొప్పులను బేరీజు చేసుకోక పోతే ఒక చోట మాత్రమే ఆగిపోయే ప్రమాదం ఏర్పడుతుంది. నిన్నటి చరిత్ర నేటిని, నేటి చరిత్ర రేపటినీ ప్రభావితం చేస్తుంటుంది కాబట్టి, గడిచిపోయిన నిన్నని మార్చనేలేము కాబట్టి, నేటి చరిత్రలోని లోపాల్ని గుర్తించి, బాగుచేసుకొనకపోతే రేపనే భవిష్యత్తే ప్రశ్నార్థకం అవుతుంది. నేటి చరిత్ర ఒక మనిషిది కాదు, ఒక సమాజానిదీ కాదు. యావత్ ప్రపంచానిది. వర్తమాన పరిస్థితులు కొన్ని రకాల భావాల్ని సిద్ధాంతాల్ని సృష్టింకుకుంటాయి. చరిత్రకు అవే ఆధారం. ఆ సిద్ధాంతాలెప్పటికీ ఒకదానికొకటి విబేధించుకుంటూ చరిత్రను నడిపిస్తాయి. పారిశ్రామిక విప్లవం తరువాత ప్రపంచం ముందుకు ప్రధానంగా రెండు సిద్ధాంతాలు బాహా బాహీగా తలపడ్డాయి . ఒకటి పెట్టుబడీదారి సిద్ధాంతం అయితే రెండోది కమ్యూనిజం. ఇరవైయవ శతాబ్దపు చరిత్రంతా ఈ రెండు సిద్ధాంతాల మధ్య పోరాట చరిత్రే. ఐతే ఒక సమాజానికి ఏ సిద్ధాంతం సరిగ్గా సరిపోతుంది అని అడిగితే చెప్పటం కష్టం. సిద్ధాంత కర్తలు వారి అనుచర గణం తమ సిద్ధాంతమే గొప్పదని నమ్మకం కలిగివుండటంలో ఆశ్చర్యం ఏమీ ఉండథుగానీ, ఆ నమ్మకం ఇతరుల మీద బలవంతంగా రుద్ది రారాజులం కావాలనుకోవటం అందుకు ఎంతటి ఊచకోతకయినా తెగించటం ఆశ్చర్యమే కాక మానవ ప్రవృత్తి మీద అపనమ్మకాని కలుగజేస్తుంది. 'మానవత్వం' అనే భావన కేవలం ఒక భావననే అనిపించేలా ఉంటుంది. వాస్తవానికి అతీతంగా సిద్ధాంత చట్రం జీవితపు ప్రతి అంశం మీద పోత పోయాలని చూస్తుంది. అయితే ఏదైనా ఒక సిద్ధాంతం యొక్క ఏలుబడి ప్రాయాక్టీవ్ థింకర్స్ చేతిలో కాక అతివాద ఛాందసవాద శక్తుల చేతుల్లో ఉండటం ప్రతీ గొప్ప సిద్ధాంతం విషయంలో మనకు చరిత్రలో కనిపిస్తుంది. అందువల్ల ఒక సిద్ధాంతం పతనానికి దాని ప్రత్యర్థి సిద్ధాంతపు గొప్పతనమే కారణం అనుకోవటానికి లేదు. ఈ సిద్ధాంతపు ఆలోచనల్లోనో, ఆచరణల్లోనో అంతర్లీనంగా వ్యాపించిన ఛాందసత్వం తద్వారా కనిపించకుండా దాగుండి పోయే లోపాలు కూడా కారణం అయ్యుండొచ్చు . అలా తను నమ్మిన సిద్ధాంతపు పతనాన్ని చూసి ఒక ప్రాయాక్టీవ్ థింకర్ లా ఆత్మ పరిశీలన చేసుకుంటూ ఇంకా మునుముందుకు పోయే ప్రయత్నం చేస్తాడు కవి హెచ్చార్కే.
కమ్యూనిజం సోషలిజం ఈ రెండు పదాలూ ఒకదినికి మరొకటి ఉపయోగించబడుతుంటాయి. సోషలిష్టు సమాజం సాధించాకే కమ్యూనిష్టు సమాజమన్నది సాధించబడుతుందని నిఖార్సయిన కమ్యూనిష్టులు చెబుతుంటారు. సోషలిస్టు సమాజంలో ప్రభుత్వం ఉంటుంది. దాని జోక్యంతోటే సమాజంలో అంతరాలు తొలగించబడతాయి. ఒకసారి ఇది సాధించిన తరువాత ప్రభుత్వం అవసరం లేని స్వయంచాలిత సమాజం ఏర్పడటమే కమ్యూనిజం. అయితే ఈ భావనను కొనసాగించటానికి ఒక రాజకీయ శక్తిగా ఏర్పడినదే కమ్యూనిష్టు పార్టీ. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో ఇంపీరియల్ రష్యాలో జరిగిన బోల్షివిక్ విష్లవంతో మొదలైన కమ్యూనిష్టు పార్టీ సమాజానికి ఒక కొత్త సిద్ధాంతాన్ని అందించింది. రష్యన్ సమాజంలో అప్పటిదాకా శ్రామికులయిన వారు రాజ్యాధికారాన్ని చేజిక్కించుకున్నారు. ఎప్పటికీ జరగదేమో అనుకున్న ఒక అద్భుతమే జరిగిందక్కడ. ఇది ప్రపంచ దృష్టిని ఆకర్షించింది. ఈ విప్లవం ఇచ్చిన స్పూర్తి ఒక దేశానికో ప్రాంతానికో పరిమితం కాకుండా ఒక అంతర్జాతీయ ఉద్యమంలా పరిణమించింది. ప్రపంచ వ్యాప్త మేధావులను ఆకర్షించింది. సొంత దేశాల్లో చిన్న పార్టీగా ఉన్నప్పటికీ తాము ఒక అంతర్జాతీయ ఉద్యమంలో పాలు పంచుకుంటున్నామనే తృప్తి, కొత్త సమాజాన్ని చూడబోతున్నామనే ఆకాంక్ష ఎందరినో ఈ ఉద్యమం వైపు ఆకర్షితులను చేసింది. ఎన్నో దేశాలల్లో కమ్యూనిస్ట్ పార్టీలు ఏర్పడ్డాయి. ఇలా గత శతాబ్దపు రెండవ దశకంలో మొదలై, మధ్య దశకాలకు చేరేసరికి కమ్యూనిజం రష్యా కేంద్రంగా తూ ర్పు యూరోప్ దేశాల్లోనే కాక లాటిన్ అమెరికా ఆసియా దేశాల్లోకి కూడా విస్తరించి౦ది. ఈ దేశాలను అన్నింటినీ రెండో ప్రపంచం గా గుర్తించారు. అమెరికా కేంద్రంగా ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వాలు కొనసాగే యురోపియన్ దేశాలు మొదటి ప్రపంచ దేశాలుగా వెలిశాయి. ఒక దశలో, మొదటి ప్రపంచ దేశాల పనంతా అభివృద్ధి చెందుతున్న మూడవ ప్రపంచ దేశాలను , రెండవ ప్రపంచం బారిన పడకుండా చూసుకోవటమే. అంటే రష్యా ఆధిపత్యం ఈ దేశాల మీద పడకుండా అమెరికా జాగ్రత్త పడుతూ వచ్చింది. యూరోపు తూ ర్పు పడమర అని రెండుగా చీలిపోయింది. తూ ర్పు యూరోపు లో రష్యా ఆధిపత్య౦, పశ్చిమ యూరోపులో అమెరికా ఆధిపత్యం. ఈ రెండు సైద్ధాంతిక విరుద్ధ దేశాల నడుమ కోల్డ్ వార్ నడిచింది. ఆ సమయంలోనే ఫ్రాన్సు ఇటలీ ఇండియా వంటి దేశాల్లోకూడా కమ్యూనిష్టు పార్టీ బలాన్ని పుంజుకుంది. ప్రతీ చోటా సమ సమాజ స్థాపన మీద ఒక నమ్మకాన్ని కలిగించింది. 1970 సంవత్సరం చివరికల్లా 16 దేశాల్లో కమ్యూనిష్టు ప్రభుత్వాలు ఏర్పడగా, దాదాపు 36 దేశాలు కనీసం ఒక్కసారయినా కమ్యూనిష్టు ప్రభుత్వ పాలనను చవిచూశాయి. ఇలా డెబ్భై సంవత్సరాల వైభవ చరిత్ర ఒక్కసారిగా 80వ దశకంలో కూలటం మొదలయ్యింది. ఆ సందర్భంలో సమ సమాజ స్థాపన జరుగుతుందని ఆశ పడే కవిగా హెచ్చార్కే ఒక్కసారిగా ఉలిక్కిపడి గాభరాపడిపోయి, తిరిగి ధైర్యం తెచ్చుకుని, సమ సమాజ స్థాపన వైపు పయనం కొనసాగిద్దామని పిలుపునిచ్చే కవితనే ఇది.
హ౦తకులెవరో తెలుసుకదా
శవ పరీక్షలెందుకు
అనుకున్న తీరం అందకపోయినా
కొత్త దుఃఖన్నాయితే కనుక్కున్నాం కదా
ఇంకా ఇక్కడేందుకు, పదండి
ఈ వ్యవస్థలు కుప్పకూలిపోవటానికి కారణాలు ఏవయినా, కమ్యూనిష్టు ఎకానమీ మార్కెట్ ఎకానమీలతో పోటీపడలేక చతికిలపడటమూ, స్వేచ్ఛా స్వాతంత్ర్యాలు లేని సమాజాల్ని ప్రజలు ఈసడించుకోవటమూ, రాజకీయాల్లో ప్రజాస్వామిక జవాబుదారీతనం లేకపోవటమూ వంటి ప్రధాన కారణాలు అప్పటి రష్యా అధ్యక్షుడు మిఖాయిల్ గోర్బచేవ్ ను గ్లాస్నోస్త్, పెరస్త్రోయికా వంటి పాలసీ సంస్కరణలను పురిగొల్పేలా చేసింది. ఇవి ప్రధానంగా ఆర్ధిక సరళీకరణలు. కానీ వీటిలో పొలిటికల్ ఫ్రీడ౦ కూడా అంతర్భాగమే. వీటిని గోర్బచెవ్ సోషలిస్ట్ సమాజాన్ని అంతం చేయటానికి కాకుండా వాటి ఫలితాలు ఇంకా మెరుగ్గా ఉండాలనే ఉద్దేశం తో చేసాడు అంటారు. కానీ ఈ విషయాన్ని కవి ఒప్పుకోడు. గోర్బచెవ్ వాటికన్ సిటీకి వెళ్లి క్రైస్తవ మతాన్ని కౌగిలించుకోవటాన్ని సున్నితంగా సూచించటం ద్వారా సిద్ధాంతాన్ని భ్రస్టు పట్టించేవాడు లోపలే ఉన్నాడనే విషయాన్ని చెబుతాడు. చైనా మీద సడలిన నమ్మకాన్ని కూడా వ్యక్త పరుస్తాడు. చైనా కూడా ఇదే దశకంలో ఆర్ధిక సంస్కరణలను తెచ్చినా, రష్యాలాగా పొలిటికల్ ఫ్రీడంను అది కల్పించలేదు. రాజకీయ అసంతృప్త వాదులను నిర్ధాక్షిణ్యంగా అణచివేసింది. జూన్ 1989 లో తీనెన్మెన్ స్క్వేర్ దగ్గర శాంతి యుత ప్రజాస్వామిక ప్రదర్శనను జరుపుతున్న స్టూడెంట్స్ మీదకి సైన్యాన్ని, యుద్ధ ట్యాంకర్లతో సహా ఉసి గొలిపింది డెంగ్ జియాపింగ్ ప్రభుత్వం. ఫలితంగా వేల మంది విద్యార్థులు మృతి చెందారు. ఈ ఘటన జరగటానికి గోర్బచేవ్ గ్లాస్నోస్త్ కి ప్రత్యక్ష సంబంధం లేకపోయినా, ఇది ప్రజాస్వామ్యం వైపు ప్రజలు మొగ్గు చూపే స్థితి అనుకోవచ్చు. అయినా చైనా ప్రభుత్వం సైనిక బలంతో ఉద్యమాన్ని అణచి వేసింది. కమ్యూనిష్టు చైనా ప్రభుత్వం ఈ విషయంలో ఆధిపత్యాన్ని సాధించినా నైతికంగా పతనమైందన్న విషయాన్ని కవి తెలియజేస్తాడు. ఫెంగ్ లీ జీ అనే ఆస్ట్రో ఫిజిసిస్ట్ ఈ ప్రజాస్వామిక ఉద్యమంలో ప్రధాన భూమిక నిర్వహించాడు. అదే సమయంలో గోర్బచేవ్, రష్యా ఆధీనంలోని తూ ర్పు ఐరోపా దేశాల సరిహద్దు భద్రతా దళాల్ని విరమింపజేశాడు. హంగరీ (బుడాపెస్ట్), బెర్లిన్ లలో కమ్యూనిష్టు ప్రభుత్వాలు కూలడంతో కమ్యూనిష్టు, కాపిటలిష్ట్ దేశాల మధ్యగల ఐరన్ కర్టెన్ కూలినట్టయింది. వెస్ట్ బెర్లిన్ కీ ఈస్ట్ జర్మనీకి మధ్యగల ఐరన్ కర్టెన్, బెర్లిన్ వాల్ (Berlin Wall) కూడా కూలింది. రొమేనియాలో సీసెస్కూ పాలన అంతం అవటంతో, కమ్యూనిష్టు పాలనకూడా అంతమయింది. ఆ తరువాత సీసెస్కూ దంపతులకు మరణ శిక్ష అమలు జరగటం కూడా జరిగిపోయింది. ఇలా ఆ దశకంలో ఒకదాని తరువాత మరొకటిగా కమ్యూనిష్టు ప్రభుత్వాలు కూలటం, ఆ సిద్ధాంతం మీద నమ్మకం ఉన్న కవికి కాస్త ఇబ్బంది కలిగించే అంశమే.
తీనెన్మన్ స్క్వేర్ లో
యవ్వనం గ్లాస్నోస్తయిపోయింది
మాసియాంగు దేశంలోనూ
సొంత చెట్టు ఫాంగ్ లిజీ నే పూచింది
క్రెమ్లిన్ గంట వాటికన్ లో మోగింది
బెర్లిన్ లో కూలిపోవలసిందే కూలిపోయింది
మిగిలిపోయిన చెకుముకి రాళ్ళు మూట కట్టండి
మనమెందుకిక్కడ, పదండి
బుడాపెస్టులో జెండాలు చింపి
ఎవడో మనల్ని వెక్కిరించాడని
శ్రీమతి సీసేస్కూ చెప్పులు
ఎవడో మనపై విసిరేశాడని
ఎందుకలా దిగులు పడటం
వాడి పండక్కి మౌన ప్రేక్షకులమై
ఎందుకిలా ను౦చోవటం, పదండి
అందుకే కవిత రెండో భాగంలో కమ్యూనిష్టు ఉద్యమం సాధించిన ఘనతల్ని ఏకరువు పెట్టి తనకూ తన తోటి కమ్యూనిష్టులకూ కాస్త ధైర్య వచనాలు చెప్పే భారాన్ని నెత్తిన వేసుకుంటాడు కవి. మనం గెలిచేదాకా ఆగడానికి వీల్లేని పోరాటాలం, పదండి అని పిలుపునిస్తాడు. కవిత చివరిలో జరిపే ఆత్మావలోకనం ఈ కవితకు కవి లోతైన దూరాలోచనకు అద్దం పడుతుంది. "వేసుకున్న చిక్కుముడులు ఇప్పుడే విడవు" అనటం ద్వారా ప్రత్యర్థి భావజాలం మీద కోపం కన్నా సొంత సిద్ధాంతం లో దాని ఆచరణలో జరిగిన లోపాల్ని సరి చూసుకునే ప్రయత్నం కవి చేస్తాడు . కొత్త ఆలోచనలు కొత్త పద్దతులు కొత్త గొంతుకలు వొచ్చి చేరవలసిన అంశాన్ని ఎక్సపైరీ డేట్ ముగిసిన వంతెనగా వర్ణించటం లో కవి ప్రాయాక్టీవ్ థింకింగ్ బయట పడుతుంది. జరిగిన నష్టాన్ని ఒక వంతెనగా చూడటం అంటేనే..ఇంకా అక్కడినుండి ముందుకు కదల౦డని చెప్పటమే కదా. అందునా పాత కాలపు ఎక్సపీరీ డేట్ ముగిసిన వంతెన. ఇక ఎవ్వరికైనా ఎం పని? ముందుకు సాగటమే మిగిలింది.
సెకండ్ ఫ్రంట్
..................
చీకటి ముట్టడిస్తోంది
కంపాస్ పగిలిపోయింది
గడుసు దయ్యాల దిగంబరనృత్యానికి
మరోసారి అసురసంధ్య సిద్ధమవుతోంది
పిల్లాపాపా ఉన్నవాళ్ళం
బేఫికరుగా విశ్రమించలేం, పదండి
ఇది నిప్పులు నిర్మించే చోటు కాదు
ఇక్కడ అగ్గిపెట్టెలు మంచుగడ్డలౌతాయి
ఇది జీవితం చిగురించే తోట కాదు
పావురాళ్ళకు విషం కోరలు మొలుస్తుంటాయి
హంతకులెవరో తెలుసు కదా
శవ పరీక్షలెందుకు
అనుకున్న తీరం అందకపోయినా
కొత్త దుఃఖాన్నయితే కనుక్కున్నాం కదా
ఇంకా ఇక్కడెందుకు, పదండి
తీనెన్మన్ స్క్వేర్ లో
యవ్వనం గ్లాస్నోస్తయిపోయింది
మాసియాంగు దేశంలోనూ
సొంత చెట్టు ఫాంగ్ లిజీ నే పూచింది
క్రెమ్లిన్ గంట వాటికన్ లో మోగింది
బెర్లిన్ లో కూలిపోవలసిందే కూలిపోయింది
మిగిలిపోయిన చెకుముకి రాళ్ళు మూట కట్టండి
మనమెందుకిక్కడ, పదండి
బుడాపెస్టులో జెండాలు చింపి
ఎవడో మనల్ని వెక్కిరించాడని
శ్రీమతి సీసేస్కూ చెప్పులు
ఎవడో మనపై విసిరేశాడని
ఎందుకలా దిగులు పడటం
వాడి పండక్కి మౌన ప్రేక్షకులమై
ఎందుకిలా ను౦చోవటం, పదండి
మనం గోడలు పడగొట్టేవాళ్ళమే గానీ
జనాన్ని విడగొట్టే వాళ్ళ౦ కాదు
మనం చెప్పులు కుట్టే వాళ్ళ౦ కావచ్చు
జనం నెత్తిన మొట్టే వాళ్ళ౦ కాదు
బెల్ విలీ కొండల్లో ప్రాణాలొడ్డిన వాళ్ళం
పోటిమ్కిన్ నావను నడిపించిన వాళ్ళం
ప్రపంచాన్ని ఊపేసిన పదిరోజులం
వరదలెత్తిన టాటూ నదికి
వంతెనగా మారిన వాళ్ళం
మనం.......గెలిచేదాక
ఆగడానికి వీల్లేని పోరాటాలం, పదండి
వేసుకున్న చిక్కుముడులు
ఇప్పుడిప్పుడే విడవు
దారాలు తెంపి పోగులు పెట్టకండి
నడవడం ఎలాగో నడుస్తూనే నేర్చుకుందాం
మంచి మజిలీ చేరాకే అలసట తీర్చుకుందాం
మనసు చెదరనివ్వకండి
చెమట ఆరనివ్వకండి, పదండి
ఎవరికీ అర్థంకాని ఎవరూ ఆక్షేపించని
సంకేతాల ఇనుపకమ్మలు లెక్కబెడుతూ కూర్చోకండి
ఆ మలుపు తిరిగాక సంగతేమిటని
వాదిస్తూ నిలవకండి, అసలిక్కడ ఆగకండి
ఇది వంతెన
ఎక్స్పైరీ డేట్ ముగిసిన వంతెన
వంతెన మీద సైనికులెవరూ
కుడి ఎడమల కవాతులు తొక్కరు
పడుతూ లేస్తూనే పదండి ముందుకు
కమ్యూనిష్టు సిద్ధాంతమూ, కమ్యూనిష్టు పార్టీ ఒకటేనా కాదా అనే మీమాంస కమ్యూనిష్టు పార్టీ మెంబరులలో ఉంటుందో ఉండదోగానీ, కారల్ మార్క్స్ ని చదివిన వారికీ, ఇరవైయవ శతాబ్దపు కమ్యూనిష్టు పార్టీ చరిత్ర చూసినవారికీ ఈ అనుమానం ఎప్పటికీ ఉండిపోతుంది అనుకుంటాను. కాలం చెల్లిన ఎక్పైరీ డేట్ ముగిసిన వంతెన మీదనే కవాతులు వినిపిస్తున్నా..సుత్తీ కొడవలీ తీసుకుని వంతెనకు మరమ్మత్తులు చేసేవారు వస్తారనే నమ్మకం హెచ్చార్కే గారికి ఉంటుందనే అనుకుంటాను. ప్రొయాక్టివ్ థింకర్ కనుక కొత్త వంతెన నిర్మిద్దాం రండో రండని గొంతు సవరించుకుంటారని ఆశిస్తాను, సగటు కారల్ మార్క్స్ అభిమానిగా..
27/4/16
(కవిత్వ సందర్భం 16)
